محبس عبارت از محل حفاظت محکومین (ماده ۱نظامنامه محابس توقیف گاههااز سری نظامنامه های منتشره در مجله رسمی از اول خرداد الی آخر اسفند ۱۳۰۷)
هیچکس در محبس یا توقیف گاه پذیرفته نمی شود مگر به موجب حکم محکومیت یا امر توقیفی که از مقامات صلاحیت دار صادر شده باشد.(ماده۳نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
اداره نظمیه در ظرف ۲۴ ساعت از تاریخ ورود مظنون یا متهم به توقیف دادگاه او را به نزد مدعی العموم یا مستنطق صلاحیت دار اعزام می نماید.(ماده۴نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
مامورین محبس و توقیف گاه از هر درجه که باشد مکلف هستند شکایت اشخاصی را که مدعی حبس یا توقیف غیر قانونی می باشد قبول یا استماع نموده و به مقامات صلاحیت دار برسانند.(ماده۵ نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
هر محبس یا توقیف دادگاه باید دفتر مخصوصی داشته باشد تمام صفحات مزبور باید از طرف رئیس محبس نظمیه امضاء گردد.(ماده۶نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
هرکس که شخصی را به محبس نظمیه یا توقیف گاه مسپرد باید سند حبس یا توقیف را در دو نسخه همراه داشته وقبل از آنکه شخص محکوم یا مظنون یا متهم را به مستحفظ محبس تسلیم کندباید یک نسخه از آن را به رئیس شعبه کشیک داده و نسخه دیگر را به امضا رئیس شعبه کشیک رسانیده و به عنوان رسید دریافت دارد.(ماده۷نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)سندی که به موجب آن محبوس یا توقیف شده از محبس یا توقیف گاه به طور قطعی خارج می شود باید با قید تاریخ خروج در دفتر مزبور در مقابل سند حبس یا توقیف ثبت شود.(ماده۸نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
کلیه اشخاصی که در محبس یا توقیف گاه پذیرفته می شوند باید در حین ورود به آنجا تفتیش گردند و همچنین تفتیش مزبور در هر موقعی باید به عمل آید که شخص محبوس یا توقیف شده به علتی از محبس یا توقیف گاه خارج و مجدداً به آنجا عودت داده می شود.(ماده۹نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
علاوه بر تفتیش مذکور در ماده فوق رئیس محبس یا رئیس شعبه کشیک می تواند هر وقت که مقتضی بداند محبوسین یا توقیف شدگان را تفتیش کند یا امر به تفتیش آنها بدهد.(ماده۱۰نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
هرگاه در حین تفتیش نوشته جات یا اشیائی دریافت شود که که به نظر رئیس محبس یا رئیس شعبه کشیک برای اجرای تحقیقات راجع به جرم منتسب به مظنون یا متهم مفید باشد مشارالیه باید آنها را با حضور خود مظنون یا متهم مهر و موم نموده به وسیله دفتر نظمیه برای مدعی العموم یا مستنطق که مشغول تحقیق است بفرستد تا در باب ضبط یا استرداد آنها تصمیم مقتضی اتخاذ شود.(ماده۱۱نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
مکاتباتی چه خواه از خارج به محکومین یا مظنونین یا متهمین می رسد و خواه از طرف آنها به خارج ارسال می شود به استثناء مراسلاتی که از طرف محکوم یا توقیف شده به مراجع اداری یا قضایی نوشته میشود که برای رسیدگی به شکایات آنها از حبس یا توقیف و یا از وضع رفتار مستحفظین صلاحیت دارند.(ماده۱۲نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
هرگاه مراسلات وارده بعنوان محکومین یا صادره از ناحیه آنها مورد سوء ظن باشد رئیس محبس باید آنها را فوراً برای رئیس کل تشکیلات نظمیه در تهران و برای رئیس نظمیه محل در خارج تهران ارسال دارد رئیس مزبور حسب المورد آنها را ضبط و معدم می نماید یا به مقصد می رساند و یا برای کشف جرم دیگری به مقامات صلاحیت دار تسلیم می کند.(ماده۱۳نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
کلیه مراسلات صادره از ناحیه مظنونین یا متهمین به غیر از آنهایی که به موجب ماده ۱۲ استثناء شده است حسب المورد به مدعی العموم یا مستنطق یا محکمه رسیدگی به جرم می نماید ارسال گردد تا نسبت به آن تصمیم مقتضی اتخاذ نمایند.(ماده۱۴نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
کلیه مراسلات مذکوره در ماده فوق باید در ضمن دفتری به مقامات مقتضیه ارسال شود و در ستون ملاحظات دفتر مزبور هر تعقیبی (از ضبط یا ارسال به مقصد )که راجع به آن مراسلات به عمل می آید یادداشت می گردد.(ماده۱۵
نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
رئیس کل تشکیلات نظمیه باید نظر به نوع محکومیت و مدت حبس محبس های جداگانه معین نماید و همچنین محبس جداگانه برای طایفه نسوان باید معین شود.(ماده۲۱
نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)مدعی‌العموم ابتدایی هر محل تفتیش در محابس و توقیفگاههای آن محل خواهد داشت.(ماده۲۷نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
هرگاه مستحفظین یا توقیف گاهها از ارائه دادن یا تسلیم کردن اشخاصی که حبس یا توقیف شده اند به مدعی العموم یا مستنطق یا از ارائه دادن دفاتر خود به اشخاص مزبور امتناع کنند مسئول خواهند بود.(ماده۲۸نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
تعریف بازداشتگاه:
توقیف گاه عبارت است ازمحل حفاظت مظنونین ومتهمین .ماده ۱نظامنامه محابس توقیف گاههااز سری نظامنامه های منتشره در مجله رسمی از اول خرداد الی آخر اسفند ۱۳۰۷)
جدایی بازداشتگاه از زندان:
محبس محکومین و توقیف گاه مظنونین و متهمین باید از یکدیگر مجزا باشد و هیچ مظنون یا متهمی را نمی‌توان در محبس توقیف نمود مگر در موارد ذیل:
۱) در صورتی که مظنون یا متهم مرتکب به جرم مشهود شده باشد
ب) در صورتی که مظنون یا متهم سابقه محکومیت جزایی داشته باشد
ج) در صورتی که مظنون یا متهم مجهول الهویه باشد
د) در صورتی که مظنون یا متهم ولگرد باشد.(ماده۲نظامنامه محابس وتوقیف گاهها ازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خردادالی آخراسفند۱۳۰۷)
زندانی مبتلا به جنون:
اگرمحکوم به حبس قبل از اتمام مدت حبس دیوانه شود پس از تصدیق طبیب قانونی فوراً به نزدیک‌ترین دارالمجانین که مقتضی باشد منتقل خواهد شد و مدت اقامت در دارالمجانین جزو مدت محکومیت محسوب خواهد شد.(ماده واحده قانون تعیین تکلیف محکومین به حبس که مبتلا به جنون می شوند مصوب ۱۰ مرداد ۱۳۰۷)
فرارزندانی:
هرگاه محبوس یا توقیف شده به واسطه اهمال و مسامحه مستحفظین که ماموریت حفظ یا ملازمت و مراقبت از او را برعهده داشته فرار نماید مستحفظ مزبور مشمول ماده ۱۱۸ قانون مجازات عمومی خواهد بود.(ماده۳۲نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
هرگاه مستحفظ با محبوس یاتوقیف شده مساعدت در فرار کرده و یا برای او راه فرار تحصیل نماید یا با او مواضعه داشته باشد مستحفظ مشمول ماده ۱۱۹ قانون مجازات عمومی خواهد بود.(ماده۳۳نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
ممنوعیت آزار بدنی زندانی:
اکیدا ممنوع است که در محبس یا توقیف گاهها نسبت به محبوسین یا توقیف شدگان صدمات یا زجر بدنی وارد آورند بنابراین هر یک از این مامورین از هر رتبه و مقامی که باشند نسبت به محبوسین صدمه یا آزار بدنی وارد آورند مسئول خواهند بود.(ماده۳۰نظامنامه محابس وتوقیف گاهها از سری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخر اسفند ۱۳۰۷ خورشیدی)
زندان انفرادی:
هرگاه محبوس یا توقیف شده مستحفظ یا سایر محبوسین یا توقیف شدگان را تهدید کند یا کتک زدند و به آنها فحش دهد رئیس محبس می تواند امر دهد که او را منفردا نگاهدارند و یا در صورت ارتکاب به عملیات تشدد آمیز او را زنجیر نمایند و در هر حال رئیس محبس بایدفوراً مراتب را به رئیس نظمیه اطلاع دهد اقدامات انضباطی فوق مانع نخواهد بود از اینکه محفوظ یا توقیف شده برای جرمی که مرتکب گردیده است تعقیب و مجازات شود.(ماده۲۹نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
تبدیل زندان به جزای نقدی:
حبس در امور خلافی مطلقا و همچنین حبسی که مدت آن دو ماه یا کمتر باشد قابل تبدیل به جزای نقدی است محکمه باید در صورت تقاضای محکوم علیه آن را به اختلاف موارد از قرار روزی ۵قران الی دو تومان تبدیل به جزای نقدی نماید (ماده واحده قانون امکان تبدیل حبس در امور خلافی و حبسی که مدت آن دو ماه یا کمتر باشد به جزای نقدی مصوب ۲۶ اردیبهشت ماه ۱۳۰۷ خورشیدی)
زندانی مرضعه:
هرگاه شخص محکوم یا مظنون و یا متهم از طایفه نسوان باشد و طفلی داشته باشد که خود ارضاع می نماید مشار الیها می تواند طفل خود را با خود به محبس یا توقیف دادگاه ببرد.(ماده۲۶نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
محاسبه ایام توقیف :
مدت کلیه حبس ها از روزی شروع میشود که محکوم علیه بر حسب حکم قطعی قابل اجرا محبوس شده است لیکن اگر قبل از صدور حکم موقتاً توقیف شده باشد مدت توقیف موقت از مدت حبس کسر خواهد شد.(ماده ۱۷ قانون مجازات عمومی مصوب ۷ بهمن ۱۳۰۴خورشیدی)
زندانی مریض:
برای محبوسین یا توقیف شدگان مریض باید رژیم مخصوصی اتخاذ شود ترتیب مریضخانه ها و اطباءو پرستاران محبس ها به موجب نظامنامه داخلی محابس معین خواهد شد.(ماده۲۳نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
هرگاه حالت مریض انتقال به مریضخانه خارجی را ایجاد کند اجازه انتقال باید در تهران به امر رئیس کل تشکیلات نظمیه و در خارج به امر رئیس نظمیه محل به عمل آید ولی اجازه انتقال باید نسبت به محکومین در ظرف یک هفته و نسبت به مظنونین یا متهمین در ظرف ۲۴ ساعت از تاریخ صدور به اطلاع مدعی‌العموم محل برساند.(ماده۲۴نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
هرگاه انتقال به مریضخانه خارج بدون لزوم یا از نقطه نظر و ارفاق شده باشد مدعی‌العموم باید مراتب را به اطلاع وزیرعدلیه برساند.(ماده۲۵نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
اجازه نامه ملاقات بامحبوسین باید ازطرف رئیس محبس صادر شود و مشارالیه می تواند در صورتی که مقتضی بداند از دادن اجازه ملاقات امتناع کند ولی زوج یا زوجه و ابوین و اولاد محبوس حق دارند که لااقل ماهی یک مرتبه با محبوس ملاقات کنند ترتیب این ملاقات به موجب نظامنامه علیحده معین خواهد شد که رئیس کل تشکیلات نظمیه تهیه کرده و به موقع اجراء میگذارد.(ماده۱۶نظامنامه محابس وتوقیف گاهها ازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
اجازه نامه ملاقات با مظنونین یا متهمین باید از طرف مستنطقی که مامور تحقیقات است صادر شود ولی در مورد جرایم مشهوده مظنونین یا متهمین که مستنطق قرار مجرمیت آنها صادر کرده است اجازه نامه مزبور باید حسب المورد از طرف مدعی العموم بدایت یا استیناف صادر شود.(ماده۱۷نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
مستنطق یا مدعی العموم می تواند در صورتی که ملاقات با مظنونین یا متهمین را مخالف با حسن جریان استنطاق یا محاکمه بداند از دادن اجازه ملاقات امتناع کند ولی به مجرد شروع به محاکمه وکیل مدافع شخص توقیف شده حق خواهد داشت که با او ملاقات نماید و هیچ یک از مامورین اعم از اداری یا قضایی نمی‌تواند به هیچ وجه از این ملاقات جلوگیری کنند.(ماده۱۸نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
در تمام مواردی که شخص خارج محکوم با مدعی ملاقات میکند حضور یک نفر مستحفظ محبس لازم است و صحبت باید با صدای بلند و بدون نجوی به عمل آید و اگر مستحفظ تصور نماید که موضوع صحبت ممکن است به انتظام محبس یا به جریان تحقیقات خللی وارد آورد فوراً به ملاقات خاتمه دهد.(ماده۱۹ظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
ملاقات مستنطق و مدعی العموم باید در هر موردی تقاضا نمایند بدون حضور مستحفظ به عمل آید(ماده۲۰ظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
اداره نظمیه مکلف است به محض انقضای مدت محکومیت هر محبوس امر استخلاص فوری او را بدهد امر مزبور باید فوراً پس از وصول به رئیس محبس به موقع اجرا گذارده شود(ماده۳۴نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
هرگاه مدعی العموم از ادامه حبس محبوس که مدت محکومیت او منقضی شده است و یا ادامه توقیف مظنون یا متهمی که امر استخلاص او صادر گشته است مستحضر گردد باید فورا اقدامات لازمه برای استخلاص آنها بنماید(ماده۳۵نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)
هرگاه محبوس یا توقیف شده پس از انقضای مدت محکومیت و یا صدور امر استخلاص بدون علت قانونی دیگری ادامه توقیف اورا تجویز نماید در محبس یا توقیف گاه نگاهداشته شود اشخاصی که مکلف به استخلاص اوبوده و اقدام به آن ننموده اند مسئول خواهند بود.(ماوه۳۶نظامنامه محابس وتوقیف گاههاازسری نظامنامه های منتشره درمجله رسمی ازاول خرداد الی آخراسفند۱۳۰۷ خورشیدی)