معاملات تجاری:
معاملات تجارتی از قرار ذیل است:
۱-خریدیا تحصیل هر نوع مال منقول به قصد فروش یا اجاره اعم از اینکه تصرفاتی در آن شده یا نشده باشد.
۲-تصدی به حمل و نقل از راه خشکی یا آب یا هوا به هر نحوی که باشد.
۳-هر قسم عملیات دلالی یا حق العمل کاری (کمیسیون) و همچنین تصدی به هرنوع تاسیساتی که برای انجام بعضی امورایجادمی شوداز قبیل تسهیل معاملات ملکی یاپیداکردن خدمه یاتهیه ورسانیدن ملزومات وغیره.
۴-تاسیس و به کار انداختن هرقسم کارخانه مشروط بر اینکه برای رفع حوائج شخصی نباشد.
۵-تصدی به عملیات حراجی.
۶-تصدی به هر قسط نمایشگاه‌های عمومی.
۷-هرقسم عملیات صرافی و بانکی.
۸-معاملات برواتی اعم از اینکه بین تاجر یا غیر تاجر باشد.
۹-عملیات بیمه بحری و غیر بحری.
۱۰-کشتی‌سازی و خرید و فروش کشتی و کشتی رانی داخلی یا خارجی و معاملات راجع به آنها.(ماده ۲ قانون تجارت مصوب۱۳۱۱/۲/۱۳ خورشیدی)
معاملات ذیل به اعتبار تاجر بودن متعاملین یا یکی از آنها تجارتی محسوب می‌شود:
۱-کلیه معاملات بین تجار و کسبه و صرافان و بانکه.
۲-کلیه معاملاتی که تاجر یا غیر تاجر برای حوائج تجاری خود می‌نماید.
۳-کلیه معاملاتی که اجزاء یا خدمه یا شاگرد تاجر برای امور تجارتی ارباب خود می نماید.
۴-کلیه معاملات شرکتهای تجارتی.(ماده ۳ قانون تجارت مصوب ۱۳۱۱/۲/۱۳خورشیدی)
معاملات غیرمنقول به هیچ وجه تجارتی محسوب نمی‌شود.(ماده ۴ قانون تجارت مصوب ۱۳۱۱/۲/۱۳خورشیدی)
کلیه معاملات تجار تجارتی محسوب است مگر اینکه ثابت شود معامله مربوط به امور تجارتی نیست.(ماده ۵ قانون تجارت مصوب ۱۳۱۱/۲/۱۳خورشیدی)
اصحاب معامله رسمی:
ثبت سند برای اصحاب معامله یا وکلای آنها در حضور مطلعین قرائت و با اصل سند مقایسه و با امضاء تصدیق می شود (ماده ۶۹ قانون ثبت اسناد مصوب ۱۲۹۰/۲/۱۹خورشیدی)
اصحاب معامله که قرائت ثبت دفتر را بی حضور مطلعین استماع نموده انددروقت امضای ثبت سندبایداعلام نمایندکه ثبت راقرائت کرده یا قرائت آن رااستماع کرده اندومراتب بایددردفترقیدشود.(ماده۷۰قانون ثبت اسناد مصوب ۱۲۹۰/۲/۱۹ خورشیدی)
اصحاب معامله کر وکور: در صورتی که اصحاب معامله اشخاص کر یا کور یا گنگ باشند حضور مطلعین در قرائت و معامله ثبت سند لازم است. (ماده ۷۱ قانون ثبت اسناد مصوب ۱۲۹۰/۲/۱۹ خورشیدی)
اصحاب معامله کرو بیسواد: در مواردی که معامله راجع به اشخاصی است که هم کرند و هم بی سواد به علاوه مطلعین معمولی باید شخصی هم که طرف اعتماد آنها است و می‌تواند با آنها به اشاره حرف بزند دعوت شود و شخص مذکور باید جامع تمام شرایط مندرج در ماده ۵۹ باشد به جز شرایط فقره چهارم که مانع از دعوت اونخواهد شد. (ماده ۷۳ قانون ثبت اسناد مصوب۱۲۹۰/۲/۱۹ خورشیدی)
مباشر ثبت باید به توسط سوالاتی که راجع به موضوع سند است یقین حاصل نماید که شخص کر و بی سواد اشاراتی را که به او می‌شود میفهمد (ماده ۷۴ قانون ثبت اسناد مصوب ۱۲۹۰/۲/۱۹ خورشیدی)
اصحاب معامله باسواد: اشخاصی که سواد دارند می توانند خودشان ثبت سند را خوانده رضایت خود را اعلام نمایند و این نکته باید قبل از امضای ایشان در دفتر قید شود.(ماده ۷۲ قانون ثبت اسناد مصوب۱۲۹۰/۲/۱۹ خورشیدی)
اشخاصی که هم کر و هم گنگ بوده و قادر بر قرائت باشند طرف معامله هستند باید بعد از خواندن ثبت دفتر با خط خودشان در دفتر بنویسندکه ثبت را خواندند و رضایت‌نامه دارند. (ماده ۷۵ قانون ثبت اسناد مصوب۱۲۹۰/۲/۱۹ خورشیدی)
در موردی که در ماده قبل سواد نداشته باشند باید به علاوه شخصی که به اشاره با آنها حرف می‌زند نیز شخصی را دعوت کرد که این اشارات را میفهمد این شخص باید جامعه شرایط مطلعین باشد به جز شرایط فقره چهارم که مانع از پذیرفتن او نیست (ماده ۷۶ قانون ثبت اسناد و مصوب ۱۲۹۰/۲/۱۹ خورشیدی)
بعد از اجرای ترتیبات فوق الذکر ذیل ثبت را در خود دفتر ثبت اصحاب معامله و مطلعین و مباشر ثبت امضا می‌کنند. (ماده ۷۷ قانون ثبت اسناد مصوب ۱۲۹۰/۲/۱۹خورشیدی)
امضاءسند به جای غیر به امر سردفتر:هرگاه طرف یا طرفین معامله به واسطه بی سوادی یا جهات دیگری نتوانند امضا نمایند شخص دیگری به امر ایشان امضا نموده و مطلعین نیز جهت را قید و امضا می‌نمایند. (ماده ۷۸ قانون ثبت اسناد مصوب۱۲۹۰/۲/۱۹ خورشیدی)
امضاء درمنزل توسط مباشرثبت: هرگاه طرف معامله به واسطه مرض سخت یا موانع مشروع دیگر نتواند در مباشرت ثبت حاضر بشود مباشر ثبت می تواند در خارج از ساعاتی که برای کار در مباشرت معین شده در منزل آن شخص حاضر شده با رعایت تمام ترتیبات مقرره وظایف خود را انجام بدهد. (ماده ۷۹ قانون ثبت اسناد مصوب ۱۲۹۰/۲/۱۹خورشیدی)(قانون ثبت فوق باماده واحده قانون نسخ قانون ثبت اسناد مصوب ۱۳۰۲/۱/۲۸ خورشیدی نسخ شده است.)
اصحاب معامله محجور:
مباشرثبت نمی توانداسناداشخاصی راکه طرفین یاطرف معامله آنهاغیربالغ یا مجنون یاسفیه یا به نحوی ازانحاء قانونی ممنوع ازتصرف هستندثبت نمایدمگراینکه آن معامله راکسی نموده باشدکه قانوناحق معامله رادارد.(ماده ۸۱قانون ثبت اسناد و املاک مصوب۲۱حمل۱۳۰۲خورشیدی)
(ماده قانون فوق با ماده ۲۵۵قانون ثبت اسنادواملاک مصوب ۱۳۰۸/۱۱/۲۱خورشیدی نسخ گردیده)
معامله معارض:
هرکس به موجب سند رسمی یا عادی نسبت به عین یامنفعت مالی ،(اعم از منقول یا غیر منقول) حقی به شخص یا اشخاصی داده و بعد نسبت به همان عین یامنفعت به موجب سندرسمی معامله یاتعهد معارض یاحق مزبور بنمایدبه حبس با اعمال شاقه ازسه تا ده سال محکوم خواهد شد.(ماده ۱۱۷قانون ثبت اسناد و املاک مصوب۱۳۱۰/۱۲/۲۶)