ثبت املاک اختیاری است مگردرموردنقل وانتقال خالصجات دولتی واموال غیرمنقوله ایالات و ولایات وبلوکات وبلدیه هاویا نقل وانتقال املاک غیرمنقول که درحدودقوانین بین اتباع خارجه ویااتباع ایران وخارجه واقع می شود.(ماده ۳۴قانون ثبت اسناد واملاک مصوب ۲۱حمل ۱۳۰۲ خورشیدی)
پس از اتمام عملیات مقدماتی مذکوره در فصل دوم مدیر ثبت،ملک را که تقاضای ثبت آن شده با قیود مذکوره در ماده ۳۷ در دفتر املاک ثبت کرده و وقوع ثبت را در حاشیه و یا ذیل و یا ظهر اسنادمستدعی ثبت قید وبه امضای خودممضی وبه مهردایره ثبت اسناد و املاک ممهور می نماید پس از آن سوادی ازثبت ملک به مستدعی ثبت می دهد سوادمزبور نسبت به موضوع تقاضا سند سند رسمی خواهد بود(ماده ۵۷ قانون ثبت اسناد و املاک مصوب ۲۱ حمل ۱۳۰۲ خورشیدی)
پس از ثبت شدن یک ملک در دفتر املاک ( بجز موردارث )نقل و انتقالات و یا معاملات جدیده راجعه به ملک را دولت به رسمیت نخواهد شناخت مگر اینکه نقل و انتقالات یا معاملات مزبوره در دایره ثبت اسناد واملاک ثبت شده باشند.(ماده ۵۸ قانون ثبت اسناد مصوب ۲۱حمل ۱۳۰۲ خورشیدی)
با ثبت ملک در دفتر املاک، سند مالکیت معلق به کسی است که ملک به نام او ثبت شده است و دولت فقط او را مالک رسمی خواهد شناخت یا کسی را که به یکی از جهات شرعیه ملک مزبور به او منتقل شده و سند انتقال آن نیز در دفتر املاک ثبت شده باشد یا این که ملک مزبور از مالک رسمی به ارث به او رسیده باشد.(ماده ۶۴ قانون ثبت اسناد مصوب ۲۱ سال ۱۳۰۲ خورشیدی)
ثبت حقوق مذکور در ماده ۳۵ در دفتر ثبت املاک سند رسمی حقانیت صاحبان حقوق مزبوره است اعم از اینکه در ضمن ثبت خود ملک یا علیحده ثبت شده باشد. (ماده ۶۵ قانون ثبت اسناد مورخ ۲۱ حمل ۱۳۰۲ خورشیدی)
…۲-کسانی که درملک حقوقی ازقبیل حق السکنی وحق العبوروحق الشرب وحق المجری وحق التولیه وغیره دارندنسبت به حق خودشان .
(ماده۳۵قانون ثبت اسنادواملاک مصوب۲۱حمل ۱۳۰۲خورشیدی)
پس ازثبت ملک دعاوی راجعه به تضییع حقی درضمن ثبت درمحاکم عدلیه ازکسی پذیرفته نخواهدشدولی اگردرضمن ثبت تقلب وتزویری اعمال شده باشداشخاصی که به این ترتیب متضرر شده اندمی توانندبرعلیه کسانی که تقلب نموده انداقامه دعوی نموده جبران تضررات خودرامطالبه کنندوهرگاه تقصیرازطرف مدیریا مباشرین ثبت اسنادواملاک بوده ومشارالیهم قادربه جبران خسارت وارده نباشندجبران خسارت بدعهده دولت خواهدبود.(ماده۶۶قانون ثبت اسنادواملاک مصوب ۲۱حمل۱۳۰۲خورشیدی)
(موادقانون فوق با ماده ۲۵۵قانون ثبت اسنادواملاک مصوب ۱۳۰۸/۱۱/۲۱خورشیدی نسخ گردیده)
اشخاص ذیل حق تقاضای ثبت دارند:
۱-مالک و در صورتی که ملک ما بین چند نفر مشاعا مشترک باشد هر یک از شرکاء.
۲-کسانی که درملک حقوقی ازقبیل حق السکنی وحق العبوروحق الشرب وحق المجری وحق التولیه وغیره دارندنسبت به حق خودشان
(ماده۳۵قانون ثبت اسنادواملاک مصوب۲۱حمل ۱۳۰۲خورشیدی)
اولیای محجوروامثال آن می توانندبه نام آنها تقاضای ثبت بکنندمتولیان موقوفات عامه مجبورا موقوفات خاصه اختیارا تقاضای ثبت می نمایند املاک محبوسه مشمول این ماده خواهند بود.(ماده ۳۶قانون ثبت اسناد و املاک مصوب ۲۱حمل۱۳۰۲ خورشیدی)
تقاضانامه ثبت بایدبه امضامستدعی ثبت یا وکیل ثابت الوکاله اوبوده وبه مدیرثبت تقدیم شده قبض رسید دریافت شود.هرگاه مستدعی ثبت نتواندامضاء کندمدیرثبت این نکته راقیدنموده وپس ازاطمینان ازهویت اوتصدیق خواهدکردکه تقاضانامه ازطرف مستدعی ثبت داده شده است درصورتی که تقاضابه توسط وکیل بشودبایدوکالتنامه متضمن این اختیارضمیمه آن باشدتقاضانامه شامل نکات ذیل خواهدبود.
۱-اسم واسم خانوادگی وسمت ومحل اقامت ومشخصات دیگروتابعیت مستدعی ثبت و وکیل او درصورتی که تقاضابه توسط وکیل شده باشد.
۲-اسم و وصف مال غیر منقول که تقاضای ثبت آن شده یا تعیین محل ومشخصات وحدودوابینه واجزاءومتعلقات آن .
۳-تخمین قیمت ملک ومیزان منافع سالیانه آن.
۴-شرح حقوقی که برای اشخاص درآن ملک است باتعیین صاحبان حقوق.(ماده۳۷قانون ثبت اسنادواملاک مصوب ۲۱حمل۱۳۰۲خورشیدی)
درموقع تقدیم تقاضانامه باید تقاضاکننده کلیه اسنادوقباله جات و مدارک راجعه به آن را با سواد آنها به دایره ثبت اسناد و املاک بیاورد مدیر یا مباشرثبت بایدسوادهای مزبوره راپس از تطبیق با اصل و رسانیدن به امضاء تقاضاکننده ضبط کرده و اصل اسناد را رد نماید و اگر سند مالکیت او منحصر به تصرف است ادله وامارات تصرف فعلی خودرابایدکتبابه اداره ثبت اسناد و املاک تسلیم نمایدودرهرحال تقاضاکننده ثبت بایدنحوه تصرف خودراکه مطابق این قانون اورابرای تقاضای ثبت مجاز می دارد محرز نماید نسبت به املاکی که مالک خاص ندارد تقاضای ثبت از اشخاص پذیرفته نمی شود.(ماده۳۸قانون ثبت اسنادواملاک مصوب۲۱حمل۱۳۰۲خورشیدی)(موادقانون فوق با ماده ۲۵۵ قانون ثبت اسنادواملاک مصوب ۱۳۰۸/۱۱/۲۱ خورشیدی نسخ گردیده)