فرهنگ سورنی

تابعین ایران:

اشخاص ذیل تبعه ایران محسوس می شوند:
۱-کلیه ساکنین ایران به استثنای اشخاصی که تبعیت خارجی آنها مسلم باشد. تبعیت خارجی کسانی مسلم است که مدارک تابعیت آنها مورد اعتراض دولت ایران نباشد .
۲-کسانی که پدر آنها ایرانی است اعم از اینکه در ایران یا در خارج متولد شده باشند.
۳-کسانی که در ایران متولد شده و پدر ومادر آنها غیر معلوم باشد.
۴-کسانی که در ایران از پدر و مادر خارجی که یکی از آنها در ایران متولد شده است به وجود آمده‌اند.
۵-کسانی که در ایران از پدری که تبعه خارجی است به وجود آمده و پس از رسیدن به سن ۱۸ سال تمام در ایران سکونت Domicileداشته باشند.
۶-هر زن تبعه خارجه که شوهر ایرانی اختیار کند.
۷-هر تبعه خارجی که تابعیت ایران را تحصیل کرده باشد. (ماده ۱قانون تابعیت مصوب ۱۶ شهریور ماه ۱۳۰۸ )تبصره-اطفال متولدازنمایندگان سیاسی وقنسولی خارجه مشمول فقره ۴و۵نخواهدبود.اشخاص مذکوره در فقره ۴ و ۵ حق دارند پس از رسیدن به سن ۱۸ سال تمام تا یک سال تابعیت پدر خود را قبول کنند مشروط بر این که درظرف مدت فوق اظهاریه کتبی تقدیم وزارت امور خارجه نمایند و تصدیق دولت پدرشان دائر به اینکه آنها را تبعه خود خواهند شناخت ضمیمه اظهاریه باشد.( ماده ۲ قانون تابعیت مصوب ۱۶ شهریور ماه ۱۳۰۸)نسبت به اطفالی که در ایران از اتباع دولی متولد شده‌اند که در مملکت متبوع آنها اطفال متولد از اتباع ایرانی را به موجب مقررات تبعه خود محسوب داشته و رجوع آنهارا به تبعیت ایران منوط به اجازه می کنند معامله متقابل خواهد شد.( ماده ۳ قانون تابعیت مصوب ۱۶ شهریور ماه ۱۳۰۸)

تابعیت زن ایرانی درصورت ازدواج با مردخارجی:

زن ایرانی که با تبعه خارجه مزاوجت می نماید تابعیت ایرانی خود باقی خواهد ماند مگر این که مطابق قانون مملکت زوج تابعیت شوهر به واسطه وقوع عقد ازدواج به زوجه تحمیل شود ولی در هر صورت بعد از وفات شوهر و یا تفریق به صرف تقدیم درخواست به وزارت امور خارجه به انضمام ورقه تصدیق فوت شوهر و یا سند تفریق،تابعیت اصلیه زن با جمیع حقوق و امتیازات راجع به آن مجدداً به او تعلق خواهد گرفت.( ماده ۱۲ قانون تابعیت مصوب ۱۶ شهریور ماه ۱۳۰۸)

تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زن ایرانی با مرد خارجی:

فرزندان حاصل از ازدواج شرعی زنان ایرانی با مردان غیر ایرانی که قبل یا بعد از تصویب این قانون متولد شده یا می شوند قبل از رسیدن به سن ۱۸ سال تمام شمسی به درخواست مادر ایرانی در صورت نداشتن مشکل امنیتی (به تشخیص وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) به تابعیت ایران در می‌آیند فرزندان مذکور پس از رسیدن به سن ۱۸ سال تمام شمسی در صورت عدم تقاضای مادر ایرانی، می توانند تابعیت ایران را تقاضا کنند که در صورت نداشتن مشکل امنیتی (به تشخیص وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) به تابعیت ایران پذیرفته می شوند. پاسخ به استعلام امنیتی باید حداکثر ظرف مدت ۳ ماه انجام شود و نیروی انتظامی نیز مکلف است نسبت به صدور پروانه اقامت برای پدر غیر ایرانی در صورت نداشتن مشکل امنیتی (به تشخیص وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) اقدام کند.تبصره ۱- درصورتی که پدر و یا مادر متقاضی در قید حیات نبوده و یا در دسترس نباشند در صورت ابهام در احراز نسب متقاضی،احراز نسب با دادگاه صالحه می‌باشد.تبصره ۲-افراد فاقد تابعیتی که خود و حداقل یکی از والدینشان در ایران متولد شده باشند می توانند پس از رسیدن به سن ۱۸ سال تمام شمسی تابعیت ایرانی را تقاضا کنند که در صورت نداشتن سوء پیشینه کیفری و نداشتن مشکل امنیتی (به تشخیص وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) به تابعیت ایران پذیرفته می‌شوند.(ماده واحده قانون اصلاح قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج و زنان ایرانی با مردان خارجی مصوب ۱۳۹۸/۷/۱۰خورشیدی)

تابعیت زن خارجی درصورت ازدواج با مرد ایرانی:

غیر ایرانی که در نتیجه ازدواج ایرانی می‌شود می‌تواند بعد از تفریق یا فوت شوهر ایرانی به تابعیت اول خود رجوع نماید مشروط بر اینکه وزارت امور خارجه لطفاً مطلع کند ولی هر زن شوهر مرده که از شوهر سابق خود اولاد دارد نمی‌تواند مادام که اولاد او سن هیجده سال تمام نرسیده از این حق استفاده کند و در هر حال زنی که مطابق این ماده تبعه خارجه می شود حق داشتن اموال غیر منقوله نخواهد داشت مگر در حدودی که این حق به اتباع خارجه داده شده باشد و هرگاه دارای انواع غیر منقولی بیش از آنچه که برای اتباع خارجه داشتن آن جایز است بوده و یا بعدا به ارث، اموال غیر منقولی بیش از آن حد به او برسد باید در ظرف یک سال از تاریخ خروج از تابعیت ایران یا دارا شدن ملک در مورد ارث مقدار مازاد را به نحوی از انحاء به اتباع ایران منتقل کند و الا اموال مزبور با نظارت مدعی‌العموم محل به فروش رسیده و پس از وضع مخارج فروش قیمت به آن ها داده خواهد شد. (ماده ۱۱ قانون تابعیت مصوب ۱۶ شهریور ماه ۱۳۰۸)

امنیت اتباع خارجه:

جان و مال اتباع خارجه مقیم این خاک ایران مامون و محفوظ است مگر در مواردی که قوانین مملکتی استثنا می کند. (اصل ۶متمم قانون اساسی مصوب ۱۲۸۵ خورشیدی)
اتباع خارجه می توانند قبول تابعیت ایران را بنمایند قبول و بقای آنها و تبعیت و خلع آنها از تبعیت به موجب قانون جداگانه است.( اصل ۲۴ متمم قانون اساسی مصوب ۱۲۸۵)

شرایط اخذ تابعیت:

اشخاصی که مشمول یکی از فقرات ۴و۵ ماده اول از قانون تابعیت مصوب ۱۶ شهریور ۱۳۰۸ بوده ولی در تاریخ اجراء قانون مزبور سن آنها از ۱۸ سال تمام تجاوز کرده باشد می توانند تابعیت پدر خود را اختیار کنند مشروط بر اینکه در ظرف یک سال از تاریخ تصویب این قانون اظهاریه کتبی تقدیم وزارت امور خارجه نمایند به انضمام تصدیق دولت متبوع پدرشان مشعربر اینکه که آنها را تبعه خود می شناسد. (ماده ۱ قانون متمم قانون تابعیت مصوب ۲۹ مهرماه ۱۳۰۹)
اشخاصی که مشمول فقره ۵ از ماده اول قانون تابعیت مصوب ۱۶ شهریور ۱۳۰۸ میباشند برای اینکه تبعه ایران شناخته شوند باید بلافاصله بعد از رسیدن به سن ۱۸ سال تمام لااقل یک سال دیگر در ایران اقامت کرده باشند و الا قبول شدن آنها به تابعیت ایران بر طبق مقرراتی خواهد بود که به موجب قانون ۱۶ شهریور ۱۳۰۸ برای تحصیل تابعیت ایران مقرر است (ماده ۴ ومابعد) و اینکه اشخاص مزبور بعداً به ایران مراجعت کرده و در آنجا اختیار اقامت کرده باشند. (ماده ۲ قانون متمم قانون تابعیت مصوب ۲۹ مهر ماه ۱۳۰۹)

ترک تابعیت:

اتباع ایران نمی توانند تبعیت خود را ترک کنند مگر به شرط ذیل:
۱ به سن ۱۸ سال تمام رسیده باشند ۲ هیئت وزرا خروج از تابعیت آنان را اجازه دهد.
۳_ قبلا تعهد نمایند که در ظرف یک سال از تاریخ ترک تابعیت حقوق خود را بر اموال غیرمنقوله که در ایران دارا می باشند یا ممکن است بالوراثه دارا شوند ولو قوانین ایران اجازه تملک آن را به اتباع خارجه بدهد به نحوی از انحا به اتباع ایرانی منتقل کنند زوجه و اطفال کسی که بر طبق این ماده ترک تابعیت می نماید اعم از این که اطفال مزبور صغیر و کبیر باشند از تابعیت ایرانی خارج نمی گردند مگر اینکه اجازه هیات وزرا شامل آنها هم باشد.(ماده ۱۳ قانون تابعیت مصوب ۱۶ شهریور ماه ۱۳۰۸)هر تبعه ایران که بدون رعایت مقررات فوق تابعیت خارجی تحصیل کند تبعیت خارجی او کان لم یکن بوده و تبعه ایران شناخته می شود ولی در حین حال کلیه اموال غیر منقوله او با نظارت مدعی العموم محل به فروش رسیده و پس از وضع مخارج فروش قیمت آن به او داده خواهد شد و به علاوه از رسیدن به مقام وزارت و معاونت و عضویت مجالس مقننه و انجمنهای ایالتی و ولایتی و بلدی و هرگونه مشاغل دولتی محروم خواهد بود.(ماده ۱۴ قانون تابعیت مصوب ۱۶ شهریور ماه ۱۳۰۸)

شرایط اخذ تابعیت ایران:

اشخاصی که دارای شرایط ذیل باشند می توانند تابعیت ایران را تحصیل کنند:
۱- به سن ۱۸ سال تمام رسیده باشند.
۲ -پنج سال متوالی یا متناوب در ایران ساکن بوده باشند
۳-فراری از خدمت نظامی نباشند.
۴در هیچ مملکتی به جنحه مهم و جنایت غیرسیاسی محکوم نشده باشند. درمورد فقره دوم این ماده مدت اقامت در خارجه برای خدمت دولت ایران در حکم اقامت در خاک ایران است. (ماده ۴ قانون تابعیت مصوب ۱۶ شهریور ماه ۱۳۰۸) کسانی که به امور عام المنفعه ایران خدمت یا مساعدت شایانی کرده باشند بدون رعایت شرط اقامت ممکن است به تبعیت ایران قبول شوند.( ماده ۵ قانون تابعیت مصوب ۱۶ شهریور ماه ۱۳۰۸)اگر تا پنج سال از تاریخ صدور سند تابعیت معلوم شود شخصی که به تبعیت ایران قبول شده فراری از خدمت نظام بوده و همچنین هرگاه قبل از انقضای مدتی که مطابق قوانین ایران مرور زمان حاصل می شود معلوم گردد شخصی که به تبعیت قبول شده محکوم به جنحه مهم یا جنایت عمومی است هیئت وزرا حکم خروج اورا از تابعیت ایران صادر خواهد کرد. (ماده ۶ قانون تابعیت مصوب ۱۶ شهریور ماه ۱۳۰۸) اشخاصی که تحصیل تابعیت ایرانی نموده یا بنمایند از کلیه حقوقی که برای ایرانیان مقرر است به استثناء حق رسیدن به مقام وزارت و کفالت وزارت و یا هرگونه ماموریت سیاسی در خارجه بهره مند می شوند لیکن نمی توانند به مقامات ذیل نائل گردند مگر پس از ده سال از تاریخ صدور سند تابعیت: ۱عضویت مجالس مقننه.
۲عضویت انجمن های ایالتی و ولایتی. ۳استخدام در وزارت امور خارجه.
(ماده ۷ قانون تابعیت مصوب ۱۶ شهریور ماه ۱۳۰۸ )
درخواست تابعیت باید مستقیماً یا به توسط حکام یا ولات به وزارت امور خارجه تسلیم شده و دارای منضمات ذیل باشد:
۱سواد مصدق اسناد هویت تقاضا کننده و عیال و اولاد او. ۲تصدیقنامه نظمیه دائر به تعیین مدت اقامت تقاضا کننده در ایران و نداشتن سوء سابقه وداشت مکنت کافی یا شغل معین برای تامین معاش.
وزارت امور خارجه رسیدی با تعیین تاریخ وصول داده در صورت لزوم اطلاعات راجعه به شخص تقاضا کننده را تکمیل و آن را به هیئت وزرا ارسال خواهد نمود تا هیات مزبور در قبول یا رد آن تصمیم مقتضی اتخاذکند در صورت قبول شدن تقاضا سند تابعیت به درخواست کننده تسلیم خواهد شد.(ماده ۸ قانون تابعیت مصوب ۱۶ شهریور ماه ۱۳۰۸)
زن و اولاد صغیر کسانی که بر طبق این قانون تحصیل تابعیت ایران می نمایند تبعه دولت ایران شناخته می‌شوند ولی زن در ظرف یک سال از تاریخ صدور سند تابعیت شوهر و اولاد صغیر در ظرف یک سال از تاریخ رسیدن به سن ۱۸ سال تمام می توانند اظهاریه کتبی و وزارت امور خارجه داده و تابعیت مملکت سابق شوهر و یا پدر را قبول کنند لیکن به اظهاریه اولاد ذکور باید تصدیق مذکور در ماده ۲ ضمیمه شود.(ماده ۹ قانون تابعیت مصوب ۱۶ شهریور ماه ۱۳۰۸)
تحصیل تابعیت ایرانی پدر به هیچ وجه درباره اولاد که در تاریخ تقاضانامه به سن ۱۸ سال تمام رسیده اند موثر نمی باشد. (ماده ۱۰ قانون تابعیت مصوب ۱۶ شهریور ماه ۱۳۰۸)