مکتب و مدرسه عبارت است از تاسیساتی که برای تربیت اخلاقی و علمی و بدنی ابناء نوع دایر می گردد(ماده۱قانون اساسی معارف مصوب۱۲۹۰/۸/۱۰ خورشیدی)
تعلیمات ابتداییه برای عموم ایرانیان اجباریست.(ماده۳ قانون اساسی معارف مصوب۱۲۹۰/۸/۱۰ خورشیدی)
طریق تحصیل آزاد است لیکن هرکس باید آن اندازه از معلوماتی را که دولت برای درجه ابتدایی معین نموده تحصیل کند.(ماده ۴ قانون اساسی معارف مصوب۱۲۹۰/۸/۱۰ خورشیدی)
هرکس مکلف است اطفال خود را از سن ۷ به تحصیل معلومات ابتداییه وادارد اعم از اینکه در خانه باشد یا در مدرسه. (ماده ۵ قانون اساسی معارف مصوب۱۲۹۰/۸/۱۰ خورشیدی)
ملل غیر اسلامی در مدارس دولتی حق تقاضای تحصیل مذهب خودشان را ندارند مجبور به تحصیل شرعیات اسلامی نیز نخواهند بود.(ماده ۷ قانون اساسی معارف مصوب ۱۲۹۰/۸/۱۰خورشیدی) مکاتب و مدارس بردوقسمت است رسمی و غیررسمی. رسمی آن است که از طرف دولت دایر شده باشد. غیر رسمی آن است که بانی مخصوص داشته باشد (ماده ۸ قانون اساسی معارف مصوب ۱۲۹۰/۸/۱۰خورشیدی)
هرکس مدرسه غیررسمی افتتاح کند باید به اطلاع دولت برساند.(ماده ۹ قانون اساسی معارف مصوب۱۲۹۰/۸۱۰ خورشیدی)
کسی که می‌خواهد مدرسه افتتاح کند باید رعایت شرایط ذیل را بنماید:
۱- مدیر مدرسه کمتر از ۳۰ سال نبایدداشته باشد.
۲- بنای مدرسه را موافق ملاحظات حفظ الصحه که از طرف وزارت معارف مقرر شده است فراهم نماید.
۳- در مدارس ابتدایی مدیر باید دارای تصدیق نامه تحصیلات مدارس متوسطه و در مدارس متوسطه دارای تصدیق نامه تحصیلات عالیه باشد.
۴-مدیر مدرسه باید معروف به سو عقیده و اخلاق و عادات ذمیمه نبوده و مرتکب جنحه و جنایتی نشده باشد و معلمینی را هم که انتخاب می‌کند باید علاوه بر شرایط مزبوره هر کدام در فن خود تصدیق رسمی وزارت معارف را را دارا باشند.(ماده ۸ قانون اساسی معارف مصوب۱۲۹۰/۸/۱۰ خورشیدی)
هر کس در هر جا تحصیل کرده باشد تا در مقام امتحان رسمی برنیامده است در مدارس رسمی دولتی پذیرفته نخواهد شد.(ماده ۱۱ قانون معارف اساسی معارف مصوب۱۲۹۰/۸/۱۰ خورشیدی)
مفتشین دولتی در کل مدارس و مکاتب رسمی و غیررسمی حق ورود و تفتیش دارند و هیچ مدیری در هیچ موقعی حق مخالفت ندارد.(ماده ۱۲ قانون اساسی معارف مصوب ۱۲۹۰/۸/۱۰خورشیدی)
تدریس درمدارس
وزارت معارف باید تدریس کتبی را که مضر به اخلاق و دین محصلین است ممنوع نماید و کتبی را که از طرف وزارت معارف ممنوع شده باشد در هیچ مدرسه نباید تدریس بشود.(ماده ۱۴ قانون اساسی معارف مصوب۱۲۹۰/۸/۱۰ خورشیدی)
مدارسی که از اموال اوقاف دایراست نیز از حیث امور اخلاقی و حفظ صحتی و ترتیب تعلیمات و امتحانات و غیره ها تا اندازه که با غرض واقف موافقت کند در تحت نظارت وزارت معارف است. (ماده ۱۳ قانون اساسی معارف مصوب ۱۲۹۰/۸/۱۰خورشیدی) وزارت معارف ترتیب درجات و مراتب تحصیلیه را معین نموده برای هرکدام امتحانات و تصدیق نامه ها برقرار خواهد نمود که دخول در خدمات دولتی موقوف به داشتن آن تصدیق نامه ها خواهد بود.(ماده ۱۸ قانون اساسی معارف مصوب۱۲۹۰/۸/۱۰ خورشیدی)
مجازات بدنی در مکاتب و مدارس ممنوع است.(ماده ۲۸ قانون اساسی معارف مصوب۱۲۹۰/۸/۱۰ خورشیدی) ابنیه متعلقه به مکاتب و مدارس و سایر متعلقات مدارس از منقول و غیرمنقول در تحت نظارت وزارت معارف است.(ماده ۲۶ قانون اساسی معارف مصوب۱۲۹۰/۸/۱۰ خورشیدی)