هریک از جرائم مصرح در ماده ۲ این قانون چنانچه با انگیزه اصلاح امور کشور علیه مدیریت و نهادهای سیاسی یا سیاست های داخلی یاخارجی کشور ارتکاب یابد بدون آن که مرتکب قصد ضربه زدن به اصل نظام را داشته باشد جرم سیاسی محسوب می‌شود.(ماده ۱ قانون جرم سیاسی مصوب ۱۳۹۵/۲/۲۰خورشیدی)
رسیدگی به جرم های سیاسی و مطبوعاتی در دیوان جنایی و با حضور هیات منصفه به عمل خواهد آمد.(ماده ۱ قانون هیات منصفه مصوب ۲۹ اردیبهشت‌ماه ۱۳۱۰ خورشیدی کمیسیون قوانین عدلیه )
جرائم ذیل در صورت انطباق با شرایط مقرر در ماده۱ این قانون جرم سیاسی محسوب می‌شود:
الف- توهین یا افتراء به روسای سه قوه،رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، معاونان رئیس جمهور، وزرا، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، نمایندگان مجلس خبرگان و اعضای شورای نگهبان به واسطه مسئولیت آنان.
ب- توهین به رئیس یا نماینده سیاسی کشور خارجی که در قلمرو جمهوری اسلامی ایران وارد شده است با رعایت مفاد ماده ۵۱۷ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات.
پ-جرائم مندرج در بندهای (د) و (ه)ماده ۱۶ قانون فعالیت احزاب، جمعیت‌ها، انجمن‌های سیاسی و صنفی وانجمن‌های اسلامی یا اقلیت‌های دینی شناخته شده مصوب ۱۳۶۰/۶/۷
ت-جرایم مقرر در قوانین انتخابات خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی شهر و روستا به استثنای مجریان و ناظران انتخابات.
۳-نشر اکاذیب.( ماده ۲ قانون جرم سیاسی مصوب۱۳۹۵/۲/۲۰خورشیدی)
مباشرت، مشارکت، معاونت و شروع و جرائم ذیل جرم سیاسی محسوب نمی شود:
الف-جرائم مستوجب حدود، قصاص و دیات.
ب -سوء قصد به مقامات داخلی و خارجی.
پ-آدم ربایی و گروگان گیری.
ت-بمب‌گذاری و تهدیدبه آن، هواپیماربایی و راهزنی دریایی.
ث-سرقت و غارت اموال ایجاد حریق و تخریب عمدی.
ج-حمل ونگهداری غیرقانونی، قاچاق و خرید و فروش سلاح، مواد مخدر وروانگردان.
چ -رشاء و ارتشاء،اختلاس تصرف غیرقانونی در وجوه دولتی، پولشویی اختفای اموال ناشی از جرم مزبور.
ح-جاسوسی و افشای اسرار.
خ-تحریک مردم به تجزیه طلبی، جنگ و کشتار و درگیری.
د-اختلال در داده‌ها یا سامانه‌های رایانه‌ای و مخابراتی به کار گرفته شده برای ارائه خدمات ضروری عمومی یا حاکمیتی.
ذ-کلیه جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی اعم از جرائم ارتکابی به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا حامل‌های داده یا غیر آن.
(ماده ۳ قانون جرم سیاسی مصوب۱۳۹۵/۲/۲۰خورشیدی)
نحوه رسیدگی به جرائم سیاسی و مقررات مربوط به هیات منصفه مطابق قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲/۱۲/۴است.(ماده ۴ قانون جرم سیاسی مصوب ۱۳۹۵/۲/۲۰ خورشیدی)
تشخیص سیاسی بودن اتهام با دادسرا یا دادگاهی است که پرونده در آن مطرح است. متهم می‌تواند در هر مرحله از رسیدگی در دادسرا و تا پایان جلسه اول دادرسی در دادگاه نسبت به غیرسیاسی بودن اتهام خود ایراد کند مرجع رسیدگی‌کننده طی قراری در این مورد اظهارنظر می نماید. شیوه صدور و اعتراض به این قرار تابع مقررات قانون آیین دادرسی کیفری است.(ماده ۵ قانون جرم سیاسی مصوب۱۳۹۵/۲/۲۰خورشیدی)
موارد زیر نسبت به متهمان و محکومان جرائم سیاسی اعمال می‌شود:
الف-مجزا بودن محل نگهداری در مدت بازداشت و حبس از مجرمان عادی.
ب-ممنوعیت از پوشاندن لباس زندان در طول دوران بازداشت و حبس.
پ-ممنوعیت اجرای مقررات ناظر به تکرار جرم.
ت-غیر قابل استرداد بودن مجرمان سیاسی.
ث-ممنوعیت بازداشت و حبس به صورت انفرادی به جز در مواردی که مقام قضایی بیم تبانی بدهد یا آن را برای تکمیل تحقیقات ضروری بداند لکن در هر حال مدت آن نباید بیش از ۱۵ روز باشد.
ج-حق ملاقات و مکاتبه با بستگان طبقه اول در طول مدت حبس.
چ-حق دسترسی به کتب، نشریات، رادیو و تلویزیون در طول مدت حبس.(ماده ۶ قانون جرم سیاسی مصوب۱۳۹۵/۲/۲۰خورشیدی)